Nghịch lý Stockdale là một bài học tuyệt vời mà mình muốn chia sẻ hôm nay. Bên cạnh những bài học khác mà mình đã chia sẻ.
Stockdale ở đây chính là tướng James Stockdale, nguyên đô đốc của lực lượng hải quân Mỹ trong chiến tranh. Ông từng bị cầm tù suốt 8 năm ròng mà vẫn sống sót không cần đến quyền tù binh, không biết trước ngày được trả tự do, không biết chắc mình có còn sống để gặp lại gia đình hay không. Ông nhận trách nhiệm chỉ huy, làm mọi việc có thể để tạo ra những điều kiện giúp thêm nhiều tù binh khác sống sót.
Sau khi được trả tự do và trở về quê hương, ông đã cùng vợ viết cuốn sách: “In love and war” ghi lại theo thứ tự những trải nghiệm của họ trong suốt 8 năm bị giam cầm. Dưới đây là đoạn hội thoại giữa James Stockdale và Jim Collins, tác giả của cuốn sách “Từ tốt đến vĩ đại – From Good to Great”. Khi ấy Jim Collins gặp Stockdale và hỏi về lý do tại sao ngài đô đốc có thể tồn tại trong suốt 8 năm khổ sở ròng rã:
– Tôi chưa bao giờ mất niềm tin vào việc sẽ được trả tự do. – Stockdale nói. Tôi cũng luôn lạc quan tin tưởng rằng mình sẽ không chỉ thoát được, mà còn chiến thắng để biến những trải nghiệm đau khổ thành một sự kiện quan trọng trong cuộc đời, mà nếu nhìn lại, tôi không muốn đánh đổi.
– Vậy những ai là người không thể sống sót để thoát ra khỏi nhà tù và trở về. – Jim Collins hỏi.
– Ồ, dễ biết lắm. – Stockdale cười và nói. Đó là những người lạc quan.
Câu trả lời làm cho Jim Collins vô cùng ngạc nhiên vì nó hoàn toàn trái ngược so với những gì ông ta vừa được nghe thấy từ vị tướng già.
– Những người lạc quan, – Tướng Stockdale tiếp tục, chính là những người sẽ nói: “Chúng ta sẽ được thả vào Giáng sinh”. Rồi Giáng sinh đến, Giáng sinh đi, họ lại nói: “Chúng ta sẽ được thả vào Lễ Phục sinh.” Rồi Phục sinh đến, Phục sinh đi họ vẫn không được thả. Sau đó lại Lễ Tạ ơn, rồi lại đến Giáng sinh nữa mà hi vọng của họ vẫn không trở thành hiện thực. Và rồi họ chết vì thất vọng và trái tim tan nát.
Thấy Jim Collins im lặng, vị tướng già lại nói tiếp:
– Anh biết đấy, đây là một bài học rất quan trọng. Anh không được lẫn lộn giữa niềm tin rằng mình sẽ chiến thắng, cái mà anh không bao giờ được để mất, với việc anh đồng thời phải đối diện với sự thật hiện tại, bất kể nó phũ phàng đến thế nào đi nữa.
Cuộc sống luôn đầy bất công, có khi lợi cho ta, nhưng cũng có khi bất lợi cho ta. Ai cũng phải trải nghiệm sự thất vọng hay những sự kiện đớn đau trong cuộc đời, những bước lùi mà không có một lý do hay một ai đó để đổ lỗi. Nghịch lý Stockdale dạy chúng ta trong những trường hợp như thế, hãy: “Giữ vững niềm tin rằng mình sẽ chiến thắng nhưng đồng thời cũng phải đối diện với sự thật phũ phàng của hiện tại”. Cả hai vế của nghịch lý ấy đều phải được giữ cân bằng, không để bên nào lấn lướt bên nào. Chỉ cần sự cân bằng đó bị phá vỡ, bạn sẽ trở nên hoặc lạc quan tếu hoặc đau khổ quá mức mà đánh mất niềm tin.